“Batterijopslag cruciaal voor volgende fase in energietransitie”

De helft van de Nederlandse elektriciteit wordt inmiddels duurzaam opgewekt. De volumes uit wind en zon zijn echter op piekmomenten zo groot geworden dat het net dit niet aankan. “In feite is dit een teken van succes – we hebben inmiddels veel duurzame energieopwekking – maar we moeten nu die netcongestie wel oplossen. Batterijopslag is daarbij een perfecte oplossing,” zeggen fondsbeheerder Sonja de Ruiter en senior investment manager Kay van der Kooi van Triodos Energy Transition Europe Fund. “Hier zijn wel enorme investeringsbedragen voor nodig, waarbij pensioenfondsen een belangrijke rol kunnen spelen.”

De netcongestie begint steeds meer te knellen. Wind- en zonneparken moeten op piekmomenten worden afgeschakeld, en bedrijven en woonwijken wachten te lang op een aansluiting.

Volgens De Ruiter ligt de sleutel naar een oplossing in energieopslag via batterijen, zowel vóór als achter de meter. “Batterijen kunnen pieken in productie opvangen en ervoor zorgen dat er duurzame elektriciteit beschikbaar is op momenten dat de zon niet schijnt en de wind niet waait.”

Een enorme financieringsbehoefte

Technologische mogelijkheden zijn er volop. Er worden steeds betere batterijen ontwikkeld en batterijen zijn te stapelen in grote batterijprojecten. “Hier zijn wel enorme investeringsbedragen voor nodig, waarbij pensioenfondsen een belangrijke rol kunnen spelen,” zegt De Ruiter.

Dergelijke projecten bieden een goed rendementspotentieel en dragen bij aan de oplossing van een acute economische uitdaging én aan het welslagen van de energietransitie: een duurzame en autonome Nederlandse stroomvoorziening. “Dat past goed bij institutionele beleggers die rendement willen koppelen aan het verduurzamen van onze energievoorziening.”

Zonder batterijen geen nieuwe windparken

De landelijke netbeheerder TenneT heeft berekend dat er in 2030 circa 9 gigawatt aan batterijcapaciteit nodig is, terwijl er nu slechts 0,35 gigawatt operationeel is. “Dat doel van 9 gigawatt is niet uit de lucht gegrepen,” zegt Van der Kooi. “Als we willen dat de energietransitie slaagt en dat we de doelen halen die we onszelf hebben opgelegd, moet er veel meer opgesteld vermogen aan batterijen komen. Anders lukt dat niet. Dan kunnen we niet langer windparken op zee bouwen, geen groene waterstof maken en niet met z’n allen elektrisch rijden of onze huizen verwarmen.”

Van der Kooi meent dat we op een beslissend moment staan. “Nederland loopt achter op de landen om ons heen,” zegt hij. “We zijn vrij laat begonnen met het toevoegen van batterijen aan energieparken. De markten voor deze batterijen worden echter wel steeds volwassener.”

Volgens Van der Kooi zijn er inmiddels twee belangrijke businessmodellen. “De markt voor het stabiliseren van het energiesysteem is nu heel actueel: zorgen dat we een zwaarder en stabiel netwerk krijgen. Ook het toepassen van batterijen ‘achter de meter’, bijvoorbeeld op bedrijventerreinen en bij nieuwbouwprojecten, maakt dat bedrijven niet hoeven te vertragen in hun overstap van fossiel naar elektrisch en dat woningen toch gebouwd en bewoond kunnen worden.”

De markt waar we volgens Van der Kooi echter meer en meer waarde zullen zien, is de arbitrage-markt: het inkopen van elektriciteit op momenten dat het goedkoop is en het later weer verkopen als de prijzen hoger zijn. Zo voorkom je dat wind- of zonne-energie verloren gaat. “Het is immers zonde als je duurzame energieopwekking moet stilleggen. Dat maakt het aanleggen van nieuwe wind- en zonneparken ook minder rendabel. Batterijen bieden hier de oplossing,” stelt Van der Kooi.

Stabiele kasstromen, bewezen technologie

De Ruiter wijst erop dat Triodos Energy Transition Europe Fund batterijprojecten financiert die een vaste inkomstenstroom genereren. Het fonds zal hieraan een steeds groter deel van de portefeuille alloceren. “Dat is dus heel iets anders dan bijvoorbeeld beleggen in aandelen van batterijproducenten, bij wie veel om research en ontwikkeling draait. Wij financieren proven technology, geen pilotprojecten,” zegt De Ruiter. “Het zijn projecten waarbij de grote kapitaalvraag pas komt als de vergunningen rond zijn. Dan is het risico lager en kun je relatief stabiele kasstromen verwachten.”

Van der Kooi vult aan: “De verdiensten van de batterijen worden bovendien niet door subsidies bepaald. Je hebt grofweg drie smaken van minst naar meest volatiel: 1) de batterij wordt verhuurd aan een kredietwaardige partij, 2) er is een tolling agreement waarbij de batterij wordt ingezet door een energiebedrijf en de opbrengsten worden gedeeld, of 3) de batterij wordt rechtstreeks ingezet op de beschikbare markten, waarbij gespecialiseerde batterijhandelaren – zogeheten optimizers – met de batterijopslag handelen om de inkomsten te optimaliseren.”

Ook duurzaamheid binnen de technologie zelf, krijgt aandacht. “Kobalt in batterijen is voor ons een no-go,” zegt De Ruiter. Van der Kooi: “De tendens is dat batterijen steeds minder potentiële conflictmineralen bevatten. Omdat voor deze batterijen ruimtegebruik geen issue is, kun je kiezen voor een meer verantwoord type. Daarnaast is er een groeiende markt voor batterijen die zijn opgebouwd uit gereviseerde, hergebruikte autobatterijen.”

Van pionieren naar opschalen

Het fonds was vier jaar geleden een van de eerste financiers van grootschalige batterijen in Nederland en heeft sindsdien vervolgprojecten gesteund. “We waren een voorloper, maar inmiddels zie je dat meer partijen instappen. Door te laten zien dat het werkt, groeit de markt,” zegt De Ruiter.

Het fonds verschuift daarbij nadrukkelijk naar opslag en warmte. “We willen minder productie van wind en zon in de portefeuille en meer batterijen, maar ook duurzame warmte,” zegt De Ruiter. “Zon en wind blijven belangrijk, maar daar is inmiddels al voldoende ander kapitaal beschikbaar. Door deze projecten te financieren, bereik je echt additionaliteit.”

De expertise van Triodos krijgt erkenning. “We zijn door Clean Energy Pipeline opnieuw genoemd als de partij die in Europa de meeste deals doet in duurzame energie,” zegt De Ruiter. “Graag werken we daarbij samen met pensioenfondsen. Met batterijen kunnen we de energietransitie écht laten slagen.”